Wat is een ischias?

Ischias is een uitstralende zenuwpijn in de bil en/of het been. De pijn ontstaat door een irritatie of ontsteking van één of meer zenuwwortels op de plaats waar deze zenuwwortels uit het ruggenmerg ontspringen.

In de bilregio komen 5 zenuwwortels vanuit de lage rug en het heiligbeen bij elkaar en vormen dan samen de ischiaszenuw. De ischiaszenuw loopt vanaf de bil via het achterbeen naar de kuit en vervolgens naar de voet. De ischiaszenuw is de langste zenuw van het lichaam.

Ischias? Maak direct een afspraak

Wat zijn de kenmerken van ischias?

Het belangrijkste kenmerk van ischias is een uitstralende pijn naar één bil of been. Ischias varieert van een licht zeurende pijn in de bil tot hevig stekende pijn in de bil en het been. Ischias begint vaak in de bil en wanneer aandoening verergert, dan breidt de pijn zich naar het bovenbeen en vervolgens naar de kuit en de tenen.

Naast pijn in het been kun je ook andere klachten ervaren zoals een doof gevoel of tintelingen in been, voet of tenen. Ook ervaren veel mensen spierkramp in het been. Heel soms straalt de pijn uit naar twee benen, maar in de meeste gevallen ervaren mensen pijn in één been.

Na het ontstaan van ischias hebben veel mensen moeite om van houding te veranderen bijvoorbeeld als je een tijdje gezeten hebt en je wilt opstaan. Vaak is in beweging komen pijnlijk. Ook lang zitten is vaak pijnlijk vooral in de auto. Hoesten, niezen en onverwachte bewegingen kunnen ook erg pijnlijk in het been of in de rug zijn. Huishoudelijke taken zoals lang staan in de keuken of strijken, slenteren in de stad en bukken, tillen, tuinieren fietsen tegen wind kan de uitstralende pijn verergeren.

Wat is de oorzaak van ischias

De oorzaak van ischias is een irritatie of ontsteking van één of meer zenuwwortels op de plaats waar deze zenuwwortels uit het ruggenmerg ontspringen. Door een acute ontwrichting van wervelkolom zoals bij een ernstige spit, maar ook bij langdurige rugklachten kunnen zenuwwortels geïrriteerd of ontstoken raken door zwelling en/of structuurverandering in de tussenwervelschijven.

Tussenwervelschijven zijn is opgebouwd uit een zachte gelachtige kern (de nucleus pulposus) die wordt omgeven door stugge ringen van kraakbeen (de annulus fibrosus). De gelachtige zachte kern van de tussenwervelschijf zorgt voor schokdemping van de wervelkolom en de stugge kraakbeenringen zorgen voor de stabiliteit van de wervelkolom. Tussenwervelschijven kunnen acuut ontwrichten zoals bij een spit. Met als resultaat dat er een scheurtje of barstje in de achterkant van een tussenwervelschijf ontstaat. Bij een hevige spit gaat dit gepaard met een ontstekingsreactie waardoor een zenuwwortel ook geïrriteerd raakt. Veel mensen ervaren dat de rugklachten snel afnemen maar de uitstralende pijn naar de bil of het been blijft aanhouden. Een zeurende aanhouden pijn in de lage rug is vaak een signaal voor een beginstadium van ischias. In dit geval ontstaat ischias geleidelijk aan. Een langdurige overbelasting op de tussenwervelschijven of door veroudering van tussenwervelschijven kan er minder ruimte voor de uittredende zenuwwortels ontstaan waardoor irritatie of ontsteking ontstaat.

Hoe wordt ischias vastgesteld?

Ischiaspijn is een zogenaamde radiculaire pijn. Dat betekent dat de pijn verloopt over de zenuwtakken van ischiaszenuw in de bil, het been en of de voet. Door de specifieke lokalisatie van de pijn kan een therapeut of arts nagaan op welk niveau van de wervelkolom er een irritatie of ontsteking voorkomt.

Maar ook door het stellen van vragen in een intakegesprek (dit heet ‘anamnese’) kan men vaststellen of iemand ischias heeft. De diagnose van ischias en hernia worden wel eens door elkaar gehaald omdat de klachten veel op elkaar lijken.

Wat moet ik doen als ik ischias heb?

Bij ernstige en aanhoudende klachten
Het belangrijkste is, dat bekeken wordt waardoor u ischiaspijn heeft. Neem bij ischiasklachten dus altijd contact op met uw huisarts. De huisarts zal, naar aanleiding van zijn bevindingen bij anamnese en lichamelijk onderzoek, bepalen wat voor stappen er verder genomen moeten worden.

Bij minder ernstige klachten zult u pijnstilling voorgeschreven krijgen en het advies om te proberen in beweging te blijven.

Gelukkig gaan de meeste rugklachten vanzelf over. U zult met pijnstillers, rust en op een verantwoorde manier bewegen de rugklachten de baas worden. Om rugklachten in de toekomst zoveel mogelijk te voorkomen is het belangrijk om:

• Te zorgen voor een goed lichaamsgewicht.
• Een goede conditie te hebben.
• De spieren actief te houden.
• Genoeg ontspanning en rust te nemen.
• Goed gesteund, maar niet te lang te zitten (sta elke 20 minuten even op om te bewegen).
• Als u lang moet staan tussendoor even te gaan zitten.
• Niet te zwaar te tillen. Als u toch moet tillen zak dan door de knieën, houdt uw rug recht en houdt de vracht dicht bij het lichaam.
• Draai met uw voeten en niet met uw rug.
• Buk zo min mogelijk, maar zak altijd door uw knieën.
• Probeer zo normaal mogelijk te bewegen en hervat, als dat gaat, de normale activiteiten binnen de pijngrenzen. De meeste mensen kunnen na 1-2 weken weer normaal functioneren

Het is verstandig om met ischias naar de dokter te gaan. De pijn kan verband houden met een hernia of met een vernauwing van het wervelkanaal (het syndroom van Verbiest). De huisarts zal je in veel gevallen zowel rust als oefeningen aanraden. Ook is het verstandig om een tijd niet zwaar te tillen. Hij zal je ook pijnstillers voorschrijven en in zeer ernstige vallen een spuit geven. Als de pijn verdwijnt en er daarna een doof gevoel in het been ontstaat of als je incontinent wordt voor urine moet je dit in ieder geval aan de (huis)arts melden.

Is een ischias normaal?

Ja, 1 à 2 keer per jaar komt vaak voor; ongeacht leeftijd.
Toelichting: Bijna iedereen heeft wel eens last van rugklachten. Er wordt wel eens geclaimd dat 80 procent van de volwassen bevolking ooit eens last krijgt van zijn rug. Veelal hebben mensen maar kort last. Ook is het bekend dat 60% van deze mensen te maken krijgt met een terugval. Spit komt dus zeer regelmatig voor.

Heb ik een behandeling nodig bij Ischias?

Eigenlijk niet. Pas als de klachten twee weken of langer aanhouden.
Bij Instituut D&C behandelen we patiënten met ischias aanhoudende rugklachten met oefentherapie. Dat is een combinatie van rugspierversterkende oefeningen & houdings- en bewegingsadviezen. Met de rugspierversterkende oefeningen ontwikkelen onze patiënten daadwerkelijk sterke rugspieren. Uit ervaring weten we dat rugspierkracht alleen niet voldoende is om rugklachten structureel te verminderen of te voorkomen. Daarom maken beweging- en houdingsadviezen deel uit van de oefentherapie bij Instituut D&C. Zo leren onze patiënten hun sterke rugspieren te gebruiken in het dagelijks leven en heb je minder kans op spit. Dat wil niet zeggen dat we geen aandacht aan pijn besteden. In eerste instantie behandelen we de ergste pijn bijvoorbeeld met massage, maar onze therapeutische meerwaarde bij spit zit ‘m vooral in het voorkomen van regelmatige spit.

Wat kan verder nog helpen?

Mensen kunnen zelf veel doen aan ischias. Sommige mensen hebben baat bij het koelen, verwarmen of masseren van het pijnlijke gebied. Het is daarnaast belangrijk om te proberen in beweging te blijven, een beetje pijn kan daarbij geen kwaad maar bij ernstige pijn kan de huisarts advies geven. Verder is het verstandig om niet te zwaar te tillen.

Leven met Ischias

Pijn is vervelend en kan invloed hebben op het humeur en het functioneren van mensen. Het kan over het algemeen geen kwaad om met deze aandoening aan het werk en in beweging te blijven. Bepaalde werkzaamheden kunnen echter moeilijk zijn, het is raadzaam om in dat geval met de bedrijfsarts te overleggen. Het is over het algemeen gunstiger voor het herstel om naar het werk te blijven gaan en het werk tijdelijk aan te passen. Als dat niet lukt, is het aan te raden om contact te houden met collega’s en leidinggevenden.

Het is handig om nog vóór een eventuele ziekmelding een afspraak te maken met de bedrijfsarts. Iemand die zich niet ziek meldt, kan ook een afspraak maken met de bedrijfsarts of de bedrijfsverpleegkundige om de problemen op het werk te bespreken. Misschien is het mogelijk om met kleine aanpassingen aan het werk te blijven. Informatie over het arbeidsgezondheidskundig spreekuur kan men krijgen bij de Arbodienst of via de werkgever.

Klik hier voor meer informatie over rugklachten.

Klik hier voor adviezen bij rugklachten.

Klik hier voor een animatie van een hernia.

Instituut D&C is dé specialist in multidisciplinaire fysiotherapie in Hoorn bij ischias.